Meme Hastalıklarında Görüntüleme
Mamografi nedir? Mamografi ne zaman çekilir? Mamografi zararlı mıdır?
Meme hastalıklarının görüntülenmesinde en önde gelen yöntemdir.
Günümüzde mamografinin asıl rolü tarama amacıyla kullanılmasıdır.
Bunun yanında tanı amaçlı, tanı konmuş hastalarda tedavi planlanması için ve tedavi sonrasında takipte kullanılan ana görüntüleme yöntemidir.
Mamografinin tarama için kullanılmasındaki amaç, son yıllarda meme kanseri görülme sıklığındaki artışa karşın, hastalığı daha iyi prognozu ve tedavi şansı bulunan erken evrelerde yakalayabilmektir.
Dünyada kabul gören genel eğilim tarama programlarında herhangi bir şikâyeti olmayan 40 yaş üstü kadınlarda mamografinin fizik muayene ile birlikte iki yılda bir uygulanmasıdır. Gerektiğinde yıllık olarak da kullanılabileceği gibi, yine gerekli hallerde 40 yaş altında da kullanılabilir.
Tarama mamografisinin meme kanseri riskini artırdığına ilişkin hiçbir bilimsel veri yoktur.
Meme ultrasonografisi nedir? Meme ultrasonografisi ne zaman yapılır? Meme ultrasonografisinin zararı var mıdır?
Ultrasonografi ses dalgaları ile çalışan ve denizaltılarda kullanılan sonar sistemine benzer bir görüntüleme yöntemidir. Radyasyon kullanmaz.
Ultrasonografi ile kitlelerde solid-kistik ayırımı yapılabilir.
Meme dokusu yoğun kadınlar, genç kadınlar veya mamografide saptanamayan kitleler ultrasonografi ile değerlendirilir.
Bazen memedeki yerleşim yeri nedeniyle mamografide görülemeyen kitleler ultrasonogarfide görülebilir.
Ultrasonografi meme apselerinin değerlendirilmesini ve koltuk altı lenf bezlerinin incelenmesini olanaklı kılar.
Ayrıca biyopsi, apse boşaltma gibi girişimsel radyolojide kılavuz olarak kullanılır.
Bugünkü gelişmiş ultrasonografi sistemleri uygun şekilde kullanılırsa mamografik tanıya önemli katkıda bulunur ve biyopsi oranını azaltır.
Manyetik rezonans (MR) görüntüleme nedir? Meme MR'ı ne zaman yapılır? Meme MR'ı zararlı mıdır?
MR meme kanserinin saptanmasında kullanılan en hassas görüntüleme yöntemidir.
Ancak her şüpheli kitle varlığında MR kullanılması doğru değildir.
MR’ın kullanıldığı durumlar şöyle özetlenebilir:
Mamografi veya ultrasonografide şüpheli olarak görülen ancak kanserden tam olarak ayırt edilemeyen kitlelerin değerlendirilmesinde,
Meme protezi olan ve meme kanseri şüphesi olan kadınlarda ve silikon protezin yırtılma şüphesi olduğu durumlarda,
Koltuk altı lenf bezinde meme kanseri olan ancak memesinde bir kitle saptanamayan kadınlarda kullanılabilir. Böylece gizli bir meme kanserinin saptanmasında faydalı olabilir.
BRCA1 ve BRCA2 gibi gen mutasyonu taşıyan kadınlar için ameliyat öncesi yapılacak olan meme MR’ı aynı memede veya karşı memede bir kanserin saptanmasında faydalı olabilir.
Meme kanseri açısından kuvvetli aile öyküsü olan veya geçmişte başka sebeplerle göğüs bölgesine radyoterapi (ışın tedavisi) uygulanmış olan kadınların kontrolünde kullanılabilir. Bu gibi durumlarda tarama yapma sıklığı cerrah ve radyolog tarafından ortak bir kararla planlanır.
Çok etkin olmamakla birlikte ameliyat öncesi verilen kemoterapinin etkinliğinin değerlendirilmesinde kullanılabilir.
Memesine yönelik bir cerrahi girişim geçiren kadınlarda ameliyata bağlı değişiklikleri, kanserden ayırt etmede kullanılabilir.
Meme MR'ı yapılırken gadalonium adlı ilacın uzun vadeli etkileri bilinmediğinden zararları konusunda kesin bir fikir birliği yoktur.
Duktografi nedir? Ne zaman yapılır?
Memedeki süt kanallarını görüntülemeye yarayan duktografi meme başından kanlı sıvı akıntısı olduğunda kullanılabilir.
Meme ucundan girilerek ana süt kanallarından bir veya birkaçına kontrast madde enjekte edilerek mamografi çekilir.
Kanal içindeki papillomlar veya olası bir kanserli kitle bu filmde görülebilir.