Ä°zmir Tınaztepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı
Meme ve Endokrin Cerrahisi
Guatr nedir?
Guatr tiroid adı verilen ve hormon salgılayan bezin çeÅŸitli nedenlerle normalden büyük olmasına verilen isimdir.
Tiroid, boynun ön tarafında nefes borusunun hemen önünde bulunan ortalama 20 gram ağırlığında ÅŸekil olarak kelebeÄŸe benzeyen bir bezdir.
Ancak büyüklüÄŸü hastalık durumuna ve kiÅŸiye göre deÄŸiÅŸebilir.
Guatr diffüz, tek nodüllü veya 1’den fazla nodüllü olabilir.
Guatrın sebepleri nelerdir?
Guatr;
Ä°yot eksikliÄŸi ve guatrojen besinlerle endemik olarak;
Ä°yodür, amiodaron ve lityum gibi ilaçlarla;
Subakut ve kronik (Hashimoto) tiroiditlerle;
Enzim kusurlarından kaynaklanan bozulmuş hormon sentezi ile ailesel olarak;
Tiroidin iyi huylu tümörleri veya kanserleriyle ve
Tiroid hormonuna direnç nedeniyle olabilir.
Guatrojen besinler nelerdir?
Guatrojen (guatra neden olan) besinler arasında;
Brokoli,
Turp,
Beyaz lahana,
Kara lahana,
Brüksel lahanası,
Åžalgam,
Karnabahar,
Marul ve
Hardal tohumu sayılabilir.
Bu tür besinlerin fazla tüketilmesi guatra neden olabilir.
Endemik guatr ne demektir?
Endemik guatr terimi, belirli bir coÄŸrafi bölgedeki bireylerin önemli bir kısmında guatr görülmesini ifade eder.
GeçmiÅŸte, endemik guatrın en yaygın nedeni diyetle iyot eksikliÄŸiydi.
Bu durum, iyotlu tuzun rutin kullanımı ve gübrelerin, hayvan yemlerinin ve koruyucuların iyotlanması nedeniyle Kuzey Amerika'da büyük ölçüde ortadan kalkmıştır.
Bununla birlikte Orta Asya, Güney Amerika ve Endonezya gibi iyot eksikliÄŸi olan bölgelerde, nüfusun %90'ında guatr görülür.
Guatrın belirtileri nelerdir?
Toksik olmayan guatrlı hastaların çoÄŸunda bir belirti olmayabilir.
Ancak hastalar sıklıkla boyunda bir basınç hissinden ÅŸikâyet ederler.
Guatr çok büyüdükçe basıya baÄŸlı olarak nefes darlığı ve yutma güçlüÄŸü gibi belirtiler ortaya çıkar.
Hastalar ayrıca sık sık boğazlarını temizlemek zorunda kaldıklarını tarif ederler.
Boyundan göÄŸüs bölgesine kadar uzanan büyük guatr varlığında (planjon guatr) yüz kızarması ve kollar başın üzerine kaldırıldığında boyun damarlarının ÅŸiÅŸmesi gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Nodüllerin veya kistlerin kanamaya baÄŸlı olarak ani büyümesi ani aÄŸrıya neden olabilir.
Muayenede boyun ön kısımda yumuÅŸak, yaygın olarak büyümüÅŸ bir bez (basit guatr) veya çoklu nodüllerin olduÄŸu (multinodüler) guatrda çeÅŸitli büyüklük ve kıvamda nodüller saptanabilir.
Guatrda yapılan tetkikler hangileridir?
Kandan bakılan TSH ve serbest T4 seviyeleri ile guatrın fonksiyonları araştırılır.
Tiroid sintigrafisinde genellikle düzensiz bir görünüm vardır.
Kanser olasılığını elemek için varsa aÄŸrılı nodülden, sürekli büyüyen nodülden ince iÄŸne biyopsisi yapılır.
Birden fazla nodül varlığında en büyük nodülden ince iÄŸne biyopsisi yapılır.
GöÄŸüse uzanan planjon guatr veya soluk borusunun durumunu anlamak için bilgisayarlı tomografi çekilir.
​
Guatrın tedavisi nasıl yapılır?
Endemik guatrlar iyot uygulaması ile tedavi edilir.
Küçük, yaygın guatrları olan ancak tiroid fonksiyonları bozulmamış (ötiroid) hastaların çoÄŸu tedavi gerektirmez.
Küçük guatrı olan hastalarda TSH baskı altına almak suretiyle tiroidin büyümesinin durdurulması veya boyutunun azaltılması için tiroid hormonu verilebilir.
​
Guatrda hangi durumlarda ameliyat yapılır?
Her guatr ameliyat gerektirmez.
Ancak eÄŸer;
Ä°laç tedavisine raÄŸmen TSH yükseliÅŸi durdurulamıyorsa,
Basıya baÄŸlı ÅŸikâyetler varsa,
Guatr göÄŸüse doÄŸru büyüyorsa,
Ä°nce iÄŸne biyopsisi sonucu kanser veya kanser ÅŸüphesi varsa ve
Boyundaki ÅŸiÅŸlik kozmetik olarak kötü görünümlü ise ameliyat yapılır.
Totale yakın tiroidektomi (tiroid bezinin tamamına yakınının çıkartılması) veya total tiroidektomi (tiroid bezinin tamamının çıkartılması) tercih edilen tedavidir.
Hastaların ömür boyu tiroid hormonu (T4) tedavisine ihtiyacı vardır.
