İzmir Tınaztepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı
Meme ve Endokrin Cerrahisi
Graves hastalığının sebepleri nelerdir?
Graves hastalığı nodül olmaksızın tiroidin boyutlarının artması (guatr) ve fazla tiroid hormonu salgılaması (hipertioidizm) durumudur.
Vücudun kendi tiroid dokusuna hasar vermesi (otoimmün) ile ortaya çıkar.
Ancak bu sürecin başlamasının kesin sebebi bilinmemektedir.
Bununla birlikte; lohusalık, vücutta iyot fazlalığı, lityum içeren ilaçların kullanılması, bakteriyel ve viral enfeksiyonlar gibi durumlar olası tetikleyiciler olarak öne sürülmüştür.
Ayrıca Graves hastalığına genetik bir yatkınlık da söz konusu olabilir.
Bazı Graves hastalarında tip 1 diyabet, Addison hastalığı, pernisiyöz anemi ve miyastenia gravis gibi başka otoimmün hastalıklar da bulunabilmektedir.
Graves hastalığının belirtileri nelerdir?
Graves hastalığının klinik belirtileri, hipertiroidizm ile ilgili olanlar ve Graves hastalığına özgü olanlar olarak ikiye ayrılabilir.
Hipertiroidi belirtileri arasında; sıcak intoleransı, iştah artışı ve susuzluk ile yeterli kalori alımına rağmen kilo kaybı sayılabilir.
Çarpıntı, sinirlilik, yorgunluk, duygusal değişkenlik, aşırı hareketlilik ve titreme de görülebilir.
Bağırsak hareketleri artabilir ve ishal görülebilir.
Kadın hastalarda genellikle adetten kesilme, doğurganlığın azalması ve düşük riskinde artış görülür.
Çocuklar erken kemik olgunlaşması ile hızlı büyüme yaşarken, yaşlı hastalarda çarpıntı ve kalp yetmezliği gibi kalp-damar sorunları görülebilir.
Muayenede; tiroid boyutları gözle fark edilecek kadar büyümüştür.
Kilo kaybı ve yüzde kızarma belirgin olabilir.
Cilt sıcak ve nemlidir.
Graves hastalığı olan hastaların yaklaşık %50'sinde göz belirtileri gelişir.
Genç erkeklerde jinekomasti sık görülür.
Bazı kemik gelişim anomalileri ortaya çıkabilir.
Graves hastalığı için hangi tetkikler yapılır?
Tanı için TSH, sT4 ve T3 değerlerine bakmak gerekir.
Bazı durumlarda sintigrafiye de ihtiyaç duyulabilir.
Spesifik olmamakla birlikte anti-tiroglobulin ve anti-tiroid peroksidaz değerleri yükselmiş olarak bulunur.
Göz bulgularının değerlendirilmesi için gerekirse manyetik rezonans (MR) veya bilgisayarlı tomografi (BT) çekilebilir.
Graves hastalığı nasıl tedavi edilir?
Graves hastalığının tedavisinde tiroid hormon salınımını baskılayan ilaçlar yani (antitiroid ilaçlar), atom tedavisi (RAİA: Radyoaktif iyot ablasyonu) veya cerrahi olarak tiroid bezinin çıkarılması (tiroidektomi) söz konusu olabilir.
Hangi yöntemin seçileceğine çeşitli kıstaslara göre karar verilir.
Graves hastalığında ilaç tedavisi ne zaman ve nasıl yapılır?
Antitiroid ilaçlar genellikle RAİ ablasyonu veya ameliyatına hazırlık olarak verilir.
Bu ilaçlar tiroid hormonlarının üretimini azaltarak veya vücutta T4’ün T3’e dönüşümünü durdurarak etkili olurlar.
Yaygın olarak kullanılan ilaçlar propiltiourasil (PTU, günde 100-300 mgr. arasında) ve metimazoldür (günde 10-30 mgr. arasında). Doz ayarlaması hastadan hastaya değişir.
Genellikle 2-6 hafta içinde tiroid hormon seviyeleri normale gelir.
Ancak ilaç tedavisinin toplam süresinin ne kadar olacağı tartışmalıdır.
İlaç tedavisi kesildikten sonra hastaların %40-80’ininde bir iki yıl içinde nüksler görülür.
Antitiroid ilaçlara ek olarak çarpıntı vb. kalp sorunları olan hastalara beta-blokör ilaçlar da verilir (günlük 20-40 mgr).
Graves hastalığında ilaç tedavisi kimlere yapılır?
Antitiroid ilaçlar;
Daha çok küçük guatrları olanlarda,
Hafif yükselmiş hormon seviyeleri ve
İlaçla boyutları hızla küçülen guatrlarda etkilidirler.
Tüm bu ilaçların bazı yan etkileri bulunmaktadır ve doktor kontrolü olmaksızın kullanılması doğru değildir.
Graves hastalığında atom tedavisi (radyoaktif iyot ablasyonu-RAİA) ne zaman ve nasıl yapılır?
Atom yutturulması olarak tabir edilen atom lokması veya radyoaktif iyot ablasyonu olarak isimlendirilen tedavi radyoaktif iyotun belli miktarlarda ayarlanarak hastaya sıvı eşliğinde içirilmesiyle yapılır.
Bu tedavinin en önemli avantajları ameliyattan ve ameliyata bağlı komplikasyonlardan kaçınmayı sağlamasıdır.
Ayrıca tedavi kolay olup, genel tedavi maliyeti daha düşüktür.
RAİ ile standart tedaviden sonra iki ay içinde çoğu hastada hormonlar normal seviyelere geriler (ötroid).
Bununla birlikte, RAİ ile tedavi edilen hastaların sadece %50'si'nde tedaviden altı ay sonra hala normal hormon seviyeleri (ötroid) vardır.
Geri kalanında ya hala fazla çalışır (hipertiroid) veya zaten artık hiç hormon üretemez (hipotiroid).
Graves hastalığında atom tedavisi (radyoaktif iyot ablasyonu-RAİA) kimlere yapılır?
Atom (RAİ) tedavisi daha çok küçük veya orta boy guatrları olan yaşlı hastalarda kullanılır.
Ayrıca ilaç tedavisi veya guatr ameliyatından tedaviden sonra nüksetmiş hastalarda da tercih edilir.
Antitiroid ilaç kullanmanın veya ameliyatın uygun olmadığı hastalarda atom (RAİ) tedavisi tercih edilir.
Graves hastalığında atom tedavisi (radyoaktif iyot ablasyonu-RAİA) kimlere yapılmaz?
Hamile olan veya 6 aylık tedavi ile hamile kalmayı planlayan kadınlarla, bebek emzirmekte olan kadınlarda kullanımı kesinlikle yanlıştır.
Ayrıca özellikle çocuklar ve ergenler gibi genç hastalarda, tiroid nodülü olanlarda ve göz bulguları gelişmiş olan hastalarda da tercih edilmemelidir.
Graves hastalığının ameliyatını yapabilecek deneyimli bir cerrahın olmaması da ilaç veya atom (RAİ) tedavisini zorunlu kılan bir durumdur.
Graves hastalığında atom tedavisinin (radyoaktif iyot ablasyonu-RAİA) yan etkileri nelerdir?
Atom (RAİ) tedavisinin nadir de olsa nodüler guatr, tiroid kanseri ve hiperparatiroidi gelişme gibi komplikasyonları olabilir.
Radyoaktif iyot ablasyon tedavisi kesin bilimsel kanıtlar olmasa da tiroid hormonlarının az çalıştığı kadınlarda hamile kalma olasılığında azalma olabilmektedir.
Graves hastalığı için ameliyat planlanan hastalara antitiroid ilaçlar ameliyat gününe kadar devam edilir.
Yani hastalar ameliyat öncesinde ötiroid hale getirilmelidir.
Graves hastalığının ameliyatla tedavisi nasıl ve ne zaman yapılır?
Graves hastalığında genellikle üç tür ameliyat tercih edilmektedir:
Beraberinde tiroid kanseri olan,
Atom (RAİ) tedavisini reddeden,
Ciddi göz bulguları olan veya
Antitiroid ilaçlara yaşamı tehdit eden reaksiyonları olan hastalarda bütün tiroid dokusunun tamamen çıkartılması (total tiroidektomi), veya çok az bir tiroid dokusunun bırakılması (totale yakın tiroidektomi) gerekir.
Diğer tüm durumlar için üçüncü seçenek olan 4-7 gram kadar tiroid dokusunun bırakılması (subtotal tiroidektomi) uygun olur.
Her üç yöntemin de kendine göre avantajları ve dezavantajları vardır.
Bu nedenle ameliyatın şekline cerrah ve hasta konuşarak ortaklaşa karar vermelidir.
Ameliyattan sonra tiroid hormonlarının seviyesi tekrar artacak olursa genellikle atom (RAİ) tedavisi tercih edilir.
Graves hastalığının ameliyatla tedavisi kimlere yapılır?
Graves hastalığında ameliyat yapmanın amacı, hastalığın en az sorunla tam ve kalıcı kontrolünün sağlanmasıdır.
Bu nedenle Graves hastalığında ameliyat;
Kanserli veya kanser şüphesi olan tiroid nodüllerinin varlığında,
Genç hastalarda,
Tedaviden hemen sonra (<6 ay) gebe kalmak isteyen hastalarda,
Antitiroid ilaçlara karşı şiddetli reaksiyonları olan,
Yutma ve konuşma zorluğuna ve ses kısıklığına neden olan büyük guatrları (80 gramın üzerinde guatr) olan ve
Atom (RAİ) tedavisi almaya isteksiz hastalarda önerilir.
Ayrıca;
Graves’e bağlı orta veya şiddetli göz bulguları olan ve sigara kullanan,
Hipertiroidizmin hızlı kontrolünü isteyenler ve
Antitiroid ilaçlara zayıf uyum gösterenler de ameliyat edilebilir.
Hamilelikte Graves hastalığı için ameliyat yapılır mı?
Hamile olan Graves hastalarında ameliyat sadece hızlı kontrol gerektiğinde ve antitiroid ilaçlar kullanılamadığında yapılır.
Eğer gerekiyorsa en ideal zaman hamileliğin ikinci trimesteridir (4-6. aylar).
Konu ile ilgili videoyu izlemek için tıklayınız...